Terugblik op Crossing the abyss 2 – Het Levensweefsel

Hieronder vindt u nog eens alle teksten
die rondom de conferentie Crossing the abyss 2- Het Levensweefsel
op de site zijn verschenen:

 

Over het programma

De sprekers op de conferentie

De intentie van Phil Borges op zijn film te maken

Waarom deze conferentie

Over geestelijke kwetsbaarheid

De wijsheid van lokale volken

Muzikale omlijsting

 

PROGRAMMA

CONFERENTIE CROSSING THE ABYSS II

HET LEVENSWEEFSEL

geestelijke crisis als deel van het leven

09.00 uur Onthaal

09.30 uur Verwelkoming

09.45 uur Het Levensweefsel – Web of Life

door Huguette Beyens

Een met indringende beelden omkaderde lezing over het thema van de conferentie 

“Het Levensweefsel” waardoor de dag ingekaderd wordt in een groter universeler verband en een ieder opgenomen wordt in een dieper samen beleven van wat ons met elkaar verbindt op deze dag.

10.30 Koffie – en thee pauze

11.00 uur Spiritual crisis as a healing agent –

Spirituele crisis als deel van heelwording

door Phil Borges

Op de eerste conferentie Crossing the abyss 1 vertoonde Phil Borges zijn film Crazywise.

Nu keert hij terug met nieuw, zelf gefilmd materiaal, waarin hij diverse mensen interviewt die op indringende wijze vertellen over hun eigen proces en hun ervaringen.

Phil Borges zal de beelden van ruim commentaar voorzien 

en wij zorgen voor de Nederlandse vertaling.

12.30 uur Plenum en uitwisseling met de zaal

12.50 uur Muzikaal intermezzo

13.00 uur tot 14.00 uur Lunchpauze

14.00 uur Muzikaal intermezzo

14.15 uur Lezing Weaving the Threads of Life

door Huguette Beyens

Huguette zal na nauwe samenspraak met Renaat Devisch,
Professor emeritus medische antropologie, transculturele psychiatrie en psychoanalyse,
die wegens ziekte zelf niet aanwezig kan zijn,
 een beeld schetsen van “Weaving the Threads of life”.

15.00 uur De pop en de vlinder – psychose en verwerking

Lezing met getuigenis door Myriam De Keye

Biografisch consulente

 15.30 uur Koffie – en thee pauze

16.00 uur Van crisis en disbalans naar een nieuw evenwicht

Lezing door Sam Deltour

Psychiater in opleiding – poolreiziger

16.30 uur Plenum met Huguette Beyens, Phil Borges, Sam Deltour, Myriam De Keye en uitwisseling met de zaal

17.15 uur Muzikale afronding

——-

Vrijdag 9 maart 2018

Don Bosco Centrum,

Ortolanenstraat 6, Kessel-lo (bij Leuven)

Deelnameprijs inclusief lunch

€ 70,00 per persoon
of als je samen komt € 60,00 p.p

 

 

DE SPREKERS OP DE CONFERENTIE

HUGUETTE BEYENS

is initiatiefneemster van deze conferentie, begeleidt mensen in hun geestelijke kwetsbaarheid in het natraject van hun crisis in Huize Poustinia.
Ze hanteert als kunsthistorica en psychotherapeute een dynamisch dieptepsychologisch
en systemisch perspectief bij het integreren van de beeldtaal tijdens het proces van herstel.

Ze onderzoekt sedert vele jaren het raakvlak tussen kunst, cultuur en psychotherapie.

s Morgens verzorgt zij een met indringende beelden omkaderde lezing over het thema van de conferentie “Het Levensweefsel” waardoor de dag ingekaderd wordt in een groter universeler verband en een ieder opgenomen wordt in een dieper samen beleven van wat ons met elkaar verbindt op deze dag.

In de namiddag zal zij in nauwe samenspraak met Renaat Devisch, emeritus professor antropologie en psychoanalyticus, die wegens ziekte zelf niet aanwezig kan zijn, een beeld schetsen van de “Weaving the threads of life”.

 

PHIL BORGES

Phil Borges is een wereldberoemde fotograaf en antropoloog met een speciale belangstelling voor inheemse culturen en hun manier van leven.

Al meer dan 25 jaar brengt hij de cultuur van inheemse stammen in beeld om op die wijze een beter begrip te creëren voor de uitdagingen waar zij mee te maken krijgen.

Hij heeft ook meerdere documentaires op zijn naam staan die via Discovery Channel en National Geographic wereldwijd werden vertoond.

Zijn werk won verschillende awards en wordt wereldwijd in musea en galerijen ten toon gesteld.

Op de eerste conferentie Crossing the abyss 1 vertoonde hij zijn film Crazywise.

Nu keert hij terug met nieuw, zelf gefilmd materiaal, waarin hij diverse mensen interviewt die op indringende wijze vertellen over hun eigen proces en hun ervaringen.

Daarin snijdt hij thema’s aan zoals:

Op welke manier kunnen we iemand die een crisis doormaakt veilig omkaderen?

In welke mate beïnvloedt de cultuur de respons op een crisis en de middelen die we aanspreken?

Wat spiegelen sjamanen en genezers uit lokale culturen ons in dit verband?

In welke mate kan een crisis bijdragen tot een kwalitatiever en gezonder geestelijk leven?

Wat kunnen we in onze houding naar de mens in crisis veranderen om meer aanwezig te zijn?

Wat kan Open Dialogue als ondersteuning bieden?

Hoe kunnen we de verbinding geest en natuur herstellen?

Phil Borges zal de beelden van ruim commentaar voorzien en wij zorgen voor de Nederlandse vertaling.

 

 

 

De intentie van Phil Borges om Crazywise te realiseren.

 

Phil Borges maakte de docu Crazywise die tijdens de eerste conferentie is vertoond. Daarvoor werkte hij jarenlang in opdracht van wereldorganisaties zoals ondermeer UNESCO, die opkomen voor mensenrechten, alsook voor de BBC.

Op deze wijze ontmoette hij vele lokale volkeren die soms in een ontoegankelijk gebied van deze planeet wonen. Hij oefende eerst vele jaren zijn beroep als tandarts uit en besloot na een tijd van zijn tweede vakgebied fotografie zijn hoofdberoep te maken, vooral omdat de opdrachten die hij kreeg van dien omvang waren dat ze veel tijd van hem vroegen waardoor hij de twee niet langer meer kon combineren.

Hij besloot volop tijd vrij te maken om de opdrachten uit te voeren en tegelijk was hij gemotiveerd om hiermee bij te dragen aan het in beeld brengen van mensen die in hun voortbestaan worden bedreigd.

Bijgevolg oriënteerde hij zich steeds meer op antropologische studies om te begrijpen wat hij bij deze volkeren waarnam en ervoer. Op de vraag wat hem tijdens al deze ontmoetingen het sterkst heeft aangegrepen heeft hij mij geantwoord dat het de confrontatie was met hemzelf en de cultuur waarin hij is opgegroeid, alsook het respect die de door hem bezochte volkeren tonen voor de grote krachten die hen omringen.

Phil groeide als kind op in een boerderij en is doordrongen van het directe contact met de natuur waaruit hij steeds veel kracht en inzicht heeft geput. Het gevoel dat de natuur ook de dingen van de geest spiegelt was en is hem niet vreemd en door op onbekende plaatsen te komen waar de oorspronkelijke bevolking nog leefde werd hij hierin bevestigd. Hij ontdekte steeds meer de samenhang tussen de noodzaak om in harde omstandigheden te overleven en de eerbied voor de bronnen van het leven waarvan de mens zich hiervan afhankelijk weet. In deze samenhang worden de onderlinge relaties geleefd als een verweven zijn met elkaar. Samen instaan voor het welzijn van de ander, het dagelijks leven en wat zich daarin aandient als basis voor saamhorigheid beleven, in dienst van het welzijn van de ander en de gemeenschap.

Dit stond in schril contrast met de waarden die hij in zijn cultuur in de USA gespiegeld zag. De toenemende kloof tussen geest en materie doet saamhorigheid als grondstof voor een samenlevingsverband waarin respect voor mens, natuur en dier primeert, geweld aan. In een cultuur waarin saamhorigheid aangetast wordt, verliest een mens gaandeweg de weerbaarheid om kwetsbaarheid veilig te hanteren.

Hij begon zich steeds meer vragen te stellen over wat geestelijke gezondheid bedreigt en wat het ondersteunt.

Tijdens het uitvoeren van een opdracht rond de vraag wat meditatie met een mens doet ontmoette hij twee jonge mensen die een crisis doormaakten: Adam en Ekhaya. Hij kon zich zonder vooringenomenheid en in vertrouwen voor hen openen en er groeide tussen hen en hem een band die het voor hem mogelijk maakte met hen mee te lopen en hun proces met hun toestemming op de voet te volgen. Dit was ook voor Phil een indringende ervaring waarin hij van heel nabij met vormen van extreme kwetsbaarheid werd geconfronteerd. Uit leerervaringen bij lokale volkeren waar hij had gezien hoe zij leden van de gemeenschap omkaderen die heel kwetsbare momenten doormaken putte hij veel kracht om hun proces te blijven volgen.

Het is uiteindelijk een ervaring geworden die in de docu Crazywise haar uitdrukking vond. Phil stelde ze samen aan de hand van filmbeelden over lokale volkeren en van het proces van Adam en Ekhaya en vulde dit verder aan met fragmenten uit interviews met deskundigen in het begeleiden van vormen van extreme kwetsbaarheid. Het resultaat is een diepmenselijke getuigenis van een eerlijk zoeken naar een antwoord op de vraag: Wat kunnen we leren van dergelijke ervaringen en hoe kunnen we er ons er helend naar verhouden?

Een voorbeschouwing van wat Phil in deze nieuwe conferentie inbrengt: Reframing the living experience.

Een nieuwe context bieden waardoor de betekenis van de geleefde ervaring kan veranderen.

Op het einde van de eerste conferentie hebben we met Phil samen geëvalueerd. Het was naast samen terugkijken op de conferentie ook tevens een terugblik op Crazywise en de jaren die op het maken van de docu volgden. Phil, die ondertussen niet stilgestaan heeft en ook niet de man is om zich op zijn creatie te vergapen en niet verder te kijken, leerde ook weer heel wat van het maken van de film en de respons op de film die zich nu reeds in vele landen waar de film draait voltrekt.

Het is voor hem duidelijk dat de docu raakt aan een nood en dat ze een weerklank vindt die hij aanvankelijk in die mate niet had kunnen inschatten. Hij heeft de docu niet vanuit ambitie gemaakt maar vanuit een diep aangeraakt zijn door het lot van mensen wiens rechten bedreigd zijn.

Of nog anders gezegd vanuit een serieuze vraagstelling over hoe we ons naar geestelijke gezondheid en heling constructief kunnen verhouden. Maar op de vraag wat dit alles met hem doet antwoordt hij dat dit alles voor hem duidelijk heeft gemaakt dat we in het vele onderzoek dat hieromtrent loopt er nog veel te weinig ruimte is voor het beluisteren van wat mensen tijdens een crisis meemaken en dat zij nog veel te weinig au sérieux genomen worden als ze beschrijven wat ze ervaren en meemaken. Hij hoopt door zijn verder werk en inzet ruimte te scheppen en mogelijkheden te bieden voor hun inbreng. In de hoop dat de wetenschap zich ook steeds meer voor hen opent.

Het was dus wederom een eerlijke vraagstelling en een niet vooringenomen betrokkenheid die hem verder aan het werk heeft gezet, Hij destilleerde uit zijn bevindingen en contact met mensen die hij had ontmoet en die hem over hun ervaring vertelden een aantal fundamentele vragen die hij daarna aan meerdere ervaringsdeskundigen met de beleving van geestelijke crisis heeft gesteld.

Een vraagstelling die in kaart brengt welke thema’s gemeenschappelijk in getuigenissen oplicht. In het herkennen van gemeenschappelijke thema’s die fenomenologisch worden benaderd en bestudeerd kan zich een spoor tonen om meer inzicht te krijgen in de dynamiek van wat ze beleven om daarna ook veel meer tegemoet te komen aan de noden ter ondersteuning die zij van hieruit formuleren.

 

In deze conferentie zal Phil een presentatie brengen waarin beelden afgewisseld worden door zijn commentaar. De beelden komen niet uit Crazywise en voor wie de film niet kon zien is het daarom geen enkel probleem om deze presentatie en conferentie te volgen.

Daarin snijdt hij thema’s aan zoals:

Op welke manier kunnen we iemand die een crisis doormaakt veilig omkaderen?

In welke mate beïnvloedt de cultuur de respons op een crisis en de middelen die we aanspreken?

Wat spiegelen sjamanen en genezers uit lokale culturen ons in dit verband?

In welke mate kan een crisis bijdragen tot een kwalitatiever en gezonder geestelijk leven?

Wat kunnen we in onze houding naar de mens in crisis veranderen om meer aanwezig te zijn?

Wat kan Open Dialogue als ondersteuning bieden?

Hoe kunnen we de verbinding geest en natuur herstellen?

 

Dit zijn enkele thema’s die hij in zijn presentatie tot een geheel zal verbinden. Er wordt voor vertaling in het Nederlands gezorgd. Phil wil ook graag ingaan op vragen die met betrekking op zijn presentatie rijzen.

Huguette Beyens

Meer over Phil Borges op: http://www.philborges.com

 

RENAAT DEVISCH

Professor emeritus medische antropologie, transculturele psychiatrie en psychoanalyse.

Wegens ziekte zal hij zelf niet aanwezig zijn. Na nauwe samenspraak met Huguette Beyens heeft hij toch een inbreng in het middagprogramma middels de lezing die Huguette verzorgt.

Over “De Mensengenezer”

Vorig najaar werd door de ECI De Mensengenezer van Koen Peeters bekroond als het beste Nederlandstalige literaire boek. Een prijs die zeer terecht is omwille van de vele lagen dat het boek blootlegt en dit in een verhalende poëtische dragende stijl. Het neemt je bij de hand en je kan bijna niet anders dan de tocht die Remi in het boek maakt naar zichzelf, de ander en het bevreemdende in zichzelf, ook zelf te gaan in de mate dat herkenning van de gedeelde ervaringen je deel wordt.

Geraakt door de inspiratie die zich doorheen het boek weeft deelde Ludi van Bouwel tijdens haar lezing in de eerste conferentie wat haar doorheen het boek en de rijke en leerzame ervaringen van Remi inspireert om anders met de kwetsbaarheid van mensen, die een crisis leven, om te gaan.

Haar inbreng over dit boek maakte ook deel uit van wat de impuls gaf om de aangesneden thema’s van de eerste conferentie verder uit te diepen.

In het begin van het boek komt als eerste De geest in beeld die Koen Peeters als volgt omschrijft:

‘De geest. Deze geest, de genius, de daimon of hoe noemen we de kracht die iemand verrukt of rusteloos op pad stuurt, over de grenzen van generaties, continenten of zelfs beschavingen heen?’

Het is de ervaring van niet benoembare maar zeer aanwezige dimensies die de jonge Remi als kind beroeren en letterlijk in beweging zetten. Deel van deze beweging is het verkennen van grenzen, het bewegen in een landschap dat de wonden van de oorlog spiegelt.

Er is zoveel waar niet openlijk kan worden over gesproken maar zich voor het kind Remi heel sterk doorheen de dingen en de woorden van het dagelijkse leven verweeft.

In dit verband citeert de schrijver de woorden van de Engelse-Nigeriaanse schrijver Ben Okri:

‘Want een kind is een beeld van de tijd en de plaats. Het kind is altijd de bron.’

Het onzeglijke, niet benoembare alomtegenwoordige wordt de motor van een lange zoektocht die Remi letterlijk grenzen doet verleggen en hem als vanuit een ontembare innerlijke drang voor de studie van antropologie doet kiezen.

Een studie die hem zal inspireren de grenzen die hij tijdens zijn kinderjaren met de fiets overschreed steeds verder te verleggen on uiteindelijk aan te komen bij het diepe levensbesef dat we de ander steeds in een grenszone ontmoeten, waar de een niet met de ander samenvalt, maar dat in het onderscheiden en tegelijk raken van elkaar zich een verrijkende communicatie ontspint, die tot ware ontmoeting leidt.

Het wordt een lange zoektocht die zich boeiend doorheen vele mysterieuze ontmoetingen doorheen het boek ontvouwt met als centrale vraag: wat kan de wonden doen helen?

In Afrika wordt hem op een bepaald moment deze vraag gesteld: ‘Wil je naar de Yaka, Remi?

Naar hun dorpen? Ik knikte. Ja, dat was het. Dat zou me dichterbij brengen.’

En verder voltrekt zich de ontmoeting met de Yaka, die voor Remi dimensies van leven onthullen die hij niet eerder had verkend maar door zijn ervaringen uit het verleden toch ook herkent.

Ergens in het boek deelt de schrijver zijn ervaring met het proces van schrijven dat zich in samenspraak met zijn vroegere professor voltrekt:

‘Ik dacht dat ik mijn oude studie aan de universiteit weer moest opnemen. Er was een scriptie die ik gewoon nog moest afwerken, maar ik kwam terecht in een verhaal dat honderd jaar overspant en twee continenten bestrijkt. Dit verhaal gaat over een wereld die allang vervlogen is: een boerenbestaan dat verdwenen is, een koloniaal verleden dat men nauwelijks nog kan vatten. Die vergane eeuw wil ik oproepen, en ik zal tussendoor vertellen wat er gebeurt als iemand sterft, wat men geesten noemt, en ook hoe bijgeloof en bepaalde voorwerpen en formules werken en ons kunnen sturen.’

Koen Peeters draagt zijn boek op aan Renaat Devisch en aan zijn familie. Renaat die zich nu het liefst als de oude Remi laat benoemen omdat het boek aan levenservaringen raakt waar hij vanuit deze fase van zijn leven op reflecteert. En tegelijk raakt het boek aan zoveel meer, dat ons allen aangaat. Het overstijgt de grenzen van een mensenleven en bezit hierdoor een universele grond.

De zoektocht van de mens naar heling, naar het integreren van het onbekende dat zich ongrijpbaar en toch ook nabij laat ervaren.

Aan het einde van het boek licht Koen Peeters het volgende toe:

‘Ten slotte, voor iedereen die deze Congoroman goed wil begrijpen, ik wil met dit verhaal geenszins het primitieve, het hart van de duisternis in ‘hen’ in Afrika aanduiden, maar veeleer wil ik het scherp aanwijzen in ‘ons’, dat betekent: in de lezer en in de schrijver. Want eenieder zoekt op elk moment van de tijd, op elke plaats ter wereld, zijn eigen duistere raadsels uit.’

Koen Peeters ontving in 2017 voor zijn boek de ECI Literatuurprijs.

Uit het juryrapport: ‘De jury kiest voor een helder geschreven boek dat het anekdotische overstijgt, een boek dat raakt aan het onzegbare en ons leert dat we niet moeten zoeken naar de waarheid, maar naar de bron’.

De ECI Literatuurprijs is de bekroning voor het beste Nederlandstalige literaire boek in de categorieën fictie en non-fictie van het afgelopen jaar. De ECI Literatuurprijs wordt jaarlijks uitgereikt door een jury van beroepsrecensenten uit Nederland en Vlaanderen. De prijs was vroeger bekend als de AKO Literatuurprijs.

Eerder op de avond ontving Koen Peeters ook de Lezersprijs, die dit jaar voor de tweede maal werd uitgereikt. Ook vorig jaar gingen beide prijzen naar dezelfde schrijver.

 

Het volgende leen ik van de kaft van het boek:

Koen Peeters ( 1959 ) is de auteur van een rijk en veelbekroond oeuvre. Met De postbode (1993 )won hij de NCR prijs en Grote Europese roman (2007) stond op de shortlist van De Libris Literatuur Prijs en werd in verschillende talen vertaald. Met zijn roman De bloemen (2009) stond hij op de shortlist van de AKO Literatuurprijs en won hij de F. Borderwijk-prijs. Zijn laatste roman, Duizend heuvels (2012), kreeg de E. du Perronprijs.

De mensengenezer beschouw ik als een boek dat existentiële thema’s aanraakt en een zoektocht in kaart brengt die uitnodigt tot een eerlijke reflectie over verwonding, heling, verbondenheid en een menselijkheid die wortelt in respect voor het leven en de diversiteit waarmee dit leven in rituelen, een levenshouding, relaties en cultuur vormt aanneemt.

Ontstaan uit een vruchtbare dialoog tussen de schrijver en de oude Remi, die een peilen naar diep menselijke waarden blootlegt en uitnodigt tot een open vrije geest om waar het in wezen in het leven omgaat vruchtbaar met elkaar uit te wisselen.

Huguette Beyens

 

 

MYRIAM DE KEYE

Myriam De Keye studeerde Germaanse filologie en godsdienstwetenschappen. Zij is lerares, opvoedster en werkt momenteel als biografisch consulente.

 

Op uitnodiging zal Myriam De Keye tijdens de conferentie een onderdeel van het programma verzorgen waarin ze haar ervaring deelt van uitermate sterke kwetsbare momenten waarin ze geconfronteerd werd met bewustzijnsinhouden, die haar waarneming van de innerlijke en uiterlijke wereld sterk hebben ingekleurd. Het bracht haar in een toestand van zijn waarin ze overgeleverd aan sterke energieën die ze in zichzelf voelde bewegen, zowel naar ankerpunten in en buiten zich zelf zocht.

Dit soort sterke ervaringen waarin men met ongewone bewustzijnsinhouden wordt geconfronteerd die in het directe contact met de dagelijkse realiteit ingrijpen, worden als verschijnsel medisch ‘ psychose ‘ of ‘psychose-gevoeligheid’ genoemd. Een term die ondertussen door vele mensen als beladen wordt beleefd omdat mensen die dit verschijnsel ervaren bij gebrek aan juiste kennis ten onrechte worden gestigmatiseerd.

Kenmerkend is dat men zich dan overweldigd voelt door veel gewaarwordingen tegelijk zonder het gevoel te hebben hierin te kunnen ingrijpen of begrenzen, waardoor een dergelijke ervaring als overweldigend wordt beleefd.

Als dergelijke verschijnselen niet goed worden omkaderd leidt het beleven ervan tot eenzaamheid en een verlammend gevoel er niet meer bij te horen. Myriam laat zien wat nodig is om dit te vermijden en komt door haar getuigenis op voor begrip en mededogen. Zodat erkenning en herkenning van wat er tijdens een spirituele crisis in beweging komt wegen kan openen voor een veilige omkadering.

Myriam zal haar ervaring ook in het geheel van haar leven kaderen, waarbij zich verbanden laten zien die ze op heldere, eerlijke wijze toelicht. Zo wordt de spirituele crisis zoals ze deze ervaring ook beschouwt deel van haar menswording, wat haar sterkt in het besef dat momenten van crisis ook openbarend kunnen zijn. Zo leert ze heel wat over het functioneren van de geest en wat deze als gezonde voeding behoeft.

Ze schetst in haar lezing wat haar wel en niet geholpen heeft. Welke behoeften zich aandienden en hoe ze eenmaal omkaderd het contact met zichzelf terugvond en ervan leerde om haar leven anders te oriënteren. De ruimte krijgen om haar eigen verhaal te mogen doen speelde hierbij een grote rol, alsook de de kwaliteit van luisteren van vrienden en helpers.

Met mensen werken loopt als een gouden draad doorheen haar leven maar na deze sterke ervaringen voelt ze de motivatie om een eigen praktijk op te zetten, die ze De Levensweg noemt.

Daarin integreert ze wat ze zelf over de diepten van de ziel leerde en profileert ze zich als biografisch consulente waarvoor ze door training en ervaring haar eigen instrumentarium ontwikkelde. Wat ze als volgt toelicht:

‘ Wat ik nu doe, in mijn werk als biografisch consulente is de mens met een psychische kwetsbaarheid uitnodigen zijn ervaringen beeldend te beschrijven. Dit betekent zo te beschrijven, zonder rationele verklaringen, dat je als luisteraar naar een film van gebeurtenissen kijkt, dat je de gebeurtenissen voor de luisteraar uit zichzelf laat spreken. En dat je daarna pas vraagt aan de cliënt: Wat betekent dit voor jou? En dat je er dan verder een gesprek over hebt.’

Myriam werkt in het begeleiden van mensen ook veel met sprookjes waarmee ze thematisch inspeelt op levensthema’s die zich tijdens een begeleiding spontaan aandienen.

Hierbij is haar ervaring en inspirerend en richtinggevend:

‘ Het psychotisch worden hangt ook steeds samen met een bepaalde levensproblematiek waarmee men niet in het reine komt, net zoals dat met andere ziektes ook is. Daarom is het zo belangrijk ook de taal van de psychose, vaak een mooie beeldende, zinnebeeldige en soms poëtische taal te leren begrijpen. Want in deze taal liggen ook de kiemen van de toekomst en van de mogelijkheid om het dilemma te overstijgen. Ik persoonlijk heb heel vaak de inspiraties uit mijn psychoses kunnen natrekken in mijn verdere dagelijkse gezonde leven. Dat geeft een sterk gevoel van heelheid en zinvolheid.’

In haar lezing ‘ De vlinder en de pop ‘ traceert ze de hoofdthema’s van haar ervaringen en spiegelt ze vele sporen van haar helingsproces, die tot herkenning kunnen leiden.

 

Meer informatie over Myriam, haar lezingen en De Levensweg vindt je op haar site:

www.delevensweg.be

 

 

SAM DELTOUR

Sam Deltour is psychiater in opleiding en bekend als poolreiziger. Hij maakt ook deel uit van de Vrijdaggroep, een denktank voor jonge onderzoekers in opdracht van de Koning Boudewijn Stichting.

Hij zal op de conferentie een lezing verzorgen met als titel:
“Van crisis en disbalans naar een nieuw evenwicht”

 

Sam Deltour is vanaf het prille begin nauw bij de opzet van deze conferentie betrokken. Als jonge psychiater in opleiding wordt hij tijdens diverse stages geconfronteerd met verschillende vormen van psychische kwetsbaarheid. De keuze om in deze richting verder te gaan berust op een geëngageerde bekommernis om mensen in crisis te omkaderen en te helpen hun eigen kracht aan te spreken om zo op een veilige manier door een moeilijke periode in het leven te reizen.

Het is niet vanzelfsprekend om in tijden waarin omtrent psychiatrie veel beweegt en in vraag wordt gesteld met deze keuze door te gaan.
Dit vereist een bereidheid om de eigen kwetsbaarheid onder de loep te nemen en er een bewuste relatie mee aan te gaan. De persoon in crisis bevindt zich in een voor hem onbekend gebied wat vraagt om een gids die tijdens deze moeilijke tocht helpt veilige wegen te bewandelen.

Sam heeft ervaring met de moeilijkheden die een reis in onbekend gebied met zich mee brengen en weet wat er nodig is om in tijden van ontbering en nood in een ondernomen traject stand te houden.

Hij nam meermaals deel aan de 1600 km lange Iditarod sledehondenrace in Alaska en vestigde samen met Dixie Dansercoer het wereldrecord voor de langste expeditie in volstrekte autonomie op Antarctica.

Dit deed hem ook kennis maken met andere culturen en hij had er het voorrecht onbekende, ruige en nooit eerder door de mens betreden gebieden te verkennen.

Hij dompelde zich onder in de verlatenheid van ijzige vlakten en grillige ijsrotsen die zich voor hen eindeloos uitstrekten en kon er ervaren wat leegte en al-één zijn met een mens doen. Deze ervaringen helpen hem om innerlijk aan te voelen wat anderen nodig hebben om zich in hun proces ondersteund te voelen.

‘Als we de enige tent die we hebben loslaten terwijl we ze opzetten komen we in een levensbedreigende situatie terecht. De koude en de wind eten ons dan levend op’, schreef Sam in het reisverslag van de expeditie op Antarctica.

In het prachtige fotoboek boek dat hun tocht in beeld brengt staat een tekst van Marcel Proust;

“De echte ontdekkingsreis bestaat niet uit het creëren van nieuwe landschappen maar in het kijken met nieuwe ogen.”

En nog een tekst van Walter Elliott die mooi aansluit:

“Doorzettingsvermogen is geen lange race maar vele kleine races na elkaar.”

 

Sam schreef een tijdje geleden in opdracht van de Vrijdaggroep waarvan hij deel uitmaakt een artikel over geestelijke kwetsbaarheid, dat u hieronder integraal kan lezen.

 

http://www.knack.be/nieuws/tag/sam-deltour-272751.html

 

 

Waarom deze conferentie?

Het levensweefsel

Geestelijke crisis als deel van het leven.

 

Bij deze nodigen we jou graag uit voor deelname aan Crossing the Abyss II waarin vooral crisis als deel van het leven onder de loep wordt genomen. Ze is voortgekomen uit een constructieve en vruchtbare evaluatie en nabespreking van de eerste conferentie , die voornamelijk was bedoeld om een poort te openen en bruggen te slaan. Een nabespreking waaraan Phil Borges, regisseur van de film Crazywise, actief heeft deelgenomen.

Een van deze bruggen is zeker ook het raakpunt tussen helende rituelen in lokale gemeenschappen en wat in onze cultuur bij geestelijke crisis als helende ondersteuning wordt geboden.

In dit perspectief spiegelen andere culturen ons waarden die we niet altijd in de zorg integreren. Een van deze waarden is de mens als een geheel benaderen, een wezen met lichaam, ziel en geest. Maar ook een van nature naar betekenis peilend wezen. Een betekenis die zich meestal ontvouwt uit de wisselwerking tussen innerlijke en uiterlijke gewaarwordingen en de hernieuwde verbinding met de gemeenschap. Op deze wijze wordt de mens deel van de betekenis die zich vanuit het leven openbaart.

Een andere waarde is het leven zelf als een geheel zien. De mens als deel van de natuur en kosmos maakt tijdens zijn ontwikkeling fasen door, die zich als het ware de ene na de andere ontvouwen en waarop bewust kan worden ingespeeld. Om deze participatie vorm te geven worden in deze culturen rituelen gecreëerd die aansluiten bij de fase die men doormaakt of de overgang die gemaakt wordt. Deze fasen, die men ook inwijding noemt, maken deel uit van de gezondheid van de mens en van een proces van heel maken. Ook bij ziekte speelt inwijding een belangrijke rol.

Een inwijding is een proces waarbij een intens contact met de levenskracht, die het leven stuurt, wordt gelegd. Ziekte is bij hen een verstoring in de werking van deze kracht, en genezing het weer vrijmaken van deze kracht. Een inwijding wordt omkaderd om de relatie met de eigen levenskracht en deze van de gemeenschap te herstellen. Zo gaan weerbaarheid en kwetsbaarheid hand in hand.

Vanuit dit verband kijkend kunnen we vaststellen dat wanneer bepaalde overgangen in het leven moeizaam verlopen en thema’s zich aankondigen waarmee met onvoldoende weerbaarheid kan worden gedeald, de kans op het uitbreken van een crisis dan veel groter is. Soms is ze onvermijdelijk om een verdere ontwikkeling mogelijk te maken.

Doordat de mens zich ontwikkelt, zichzelf wordt, ontvouwt zich een potentieel aan leven, dat eenmaal aangesproken, de mens tot een ingewijde van het leven maakt. Zo kan het leven als een proces van heelmaking worden gezien. In dit proces van heelmaking weeft de mens zijn levensweefsel, waarin verschillende motieven en patronen, de draden van het leven, zich tot één samenhangend geheel samenvoegen.

 

Vandaar dat we nu als thema “Het levensweefsel” nemen, dat al de onderdelen van de conferentie omarmt. Want ook in de opbouw van de conferentie is samenhang essentieel.

Ze wil tevens ankerpunten aanreiken om naar crisis te kijken als onderdeel van het leven en werpt een licht op hoe daar ondersteunend in de begeleiding op ingespeeld kan worden.

Dit maakt dat het delen van de geleefde ervaring en het weven van deze ervaring in het geheel van het leven, een centraal thema wordt dat op velerlei wijze zal worden belicht.

Hierbij nemen we een transdisciplinair standpunt in. 

Dit betekent dat de kruisbestuiving tussen medische, filosofische, spirituele, sociologische, antropologische en andere wetenschappelijke benaderingen tot nieuwe inzichten kunnen leiden die geïntegreerde kijk op de mens en zijn beleving mogelijk maken.

Dit opent een spectrum aan mogelijkheden die zich in een breder perspectief ontvouwen en waarin oplicht wat aanvullend kan zijn voor wat reeds als deel van de begeleiding is ingezet.

Het bundelen van mogelijkheden maakt een begeleiding dynamisch, veranderlijk en divers maar vooral menselijk.

De intentie om bruggen te bouwen is dragend, inspirerend, maar vooral verbindend en helend voor het perspectief geven aan geestelijke kwetsbaarheid en belicht het belang van een geestelijke gezondheid die zich op de gemeenschap richt.

 

Huguette Beyens

 

 

Geestelijke kwetsbaarheid

 

Woorden dragen, woorden leiden tot interpretaties, woorden bewegen, woorden definiëren, woorden beperken, woorden verruimen of woorden schieten tekort.

We kunnen zelfs over woorden vallen en de brug niet vinden om het ene woord met het andere te verbinden en soms zijn woorden zelfs in strijd met elkaar. Een enkele keer vallen ze als synoniem op elkaar of ze kunnen rijmen en dromend in gedichten beklijven.

Woorden kwetsen, scheiden of woorden verbinden en verzoenen.

 

The limits of my language means the limits of my world

Ludwig Wittgenstein

De grenzen van mijn taal zijn ook de grenzen van mijn wereld.

 

De keuze voor het woord ‘ geestelijke kwetsbaarheid ‘ wordt bepaald door de intentie van de conferentie om een gemeenschappelijk menselijk raakpunt als uitgangspunt te nemen.

In de algemene tekst die op dit thema ingaat en bij de folder hoort ga ik vooral in op dit algemeen menselijk gegeven. Niemand kan leven zonder vroeg of laat te moeten dealen met kwetsbaarheid.

Al is het maar omdat ziekte en gezondheid er ons met tijden eraan herinneren dat we vergankelijke wezens zijn. Bewegend in deze vergankelijkheid worden we zelf met kwetsuren geconfronteerd en we herkennen ze ook in anderen.

Uit ervaring weten we dat het lichaam kwetsbaar is en als kind leren we al hoe belangrijk het is om op tijd te eten en te drinken, om onszelf fysiek te verzorgen door hygiëne, bewegen en slapen.

Veel, veel minder uit ervaring weten we dat ook onze geest voeding, rust en beweging, hygiëne en slaap nodig heeft. Het lijkt er soms op dat we onze geest consumeren en niet echt actief iets ondernemen om hem goed te verzorgen.

Dit blijkt steeds meer uit het verontrustend toenemende aantal mensen die geestelijk doorbreken en het burn-out-symptoom die mensen opgebrand op hun werk doet stranden. Maar als we voor totaal onverwachte situaties komen te staan die van een mens zowel fysiek als geestelijk veel kracht vragen dan is het niet evident om er weerbaar mee om te gaan.

Want waar blijven op school de lessen over weerbaarheid? Gelukkig zijn er al hier en daar pogingen om leerlingen op dit vlak te begeleiden en hen vroeg te leren dat de overgangen die we als mensen noodzakelijk meemaken een respons vragen die ons helpt verder te groeien.

In dit perspectief hoort kwetsbaarheid bij het leven en kunnen wij er een gezonde relatie mee aangaan.

Dit in tegenstelling met kwetsbaarheid die we doorheen het leven verwerven. Dit vooral omdat de dingen geen natuurlijk beloop kennen en er ook geen natuurlijke respons op komt. Zoals in het geval van een trauma dat niet verzorgd wordt en achteraf tot complicaties leidt.

Als de geest honger lijdt en dit chronisch wordt dan kunnen zich allerlei symptomen ontwikkelen die professionele ondersteuning vragen en beter op tijd worden ondervangen om erger te voorkomen.

Bepaalde leefomstandigheden, schok of trauma, verlies enz kunnen iemand in een acute geestelijke crisis brengen die zelfs tot gevolg kan hebben dat men van de werkelijkheid afgesneden geraakt.

In deze context spreekt men soms over psychische kwetsbaarheid. Wat ook als gevolg kan hebben dat iemand tijdelijk opgenomen wordt om hem of haar fysiek en geestelijk veiligheid te geven. Of iemand wordt op een andere manier veilig omkaderd. Het is dan voor de persoon die in crisis zit niet langer mogelijk om op eigen kracht respons te geven aan wat hem of haar overkomt.

Zoals een gebroken been vraagt om gesteund te worden zo heeft de geest dan nood aan begrenzing en bescherming.

Net zoals we iemand met een gebroken been niet discrimineren hoort iemand met geestelijke doorbraak of overweldiging vanuit het onbewuste, niet aan de rand te blijven staan. We bewegen zowel in het een als in het ander in dé kwetsbaarheid van het menselijke bestaan.

Het feit dat de sprekers in hun lezing op de conferentie op het fenomeen psychose in zoemen heeft deels met hun werk te maken, hun vorming en focus van onderzoek maar vooral ook omdat in de film Crazywise daaraan wordt geraakt.

We volgen daarin het traject van twee jonge mensen die met een acute vorm van psychische kwetsbaarheid te maken kregen. Er wordt een verband gelegd met het proces waar een sjamaan doorgaat met dit verschil dat een sjamaan soms vrijwillig een toestand van geestverruiming doormaakt om potentieel voor de zieke en de groep aan te boren. Hij weet dat hij dan de nodige voorzorgen moet nemen om deze onderneming met een goed gevolg te voltrekken.

Niet elke sjamaan die zich voor heler uitgeeft beschikt over de tools om veiligheid en bescherming te garanderen. Fundamenteel spelen zijn eigen ervaring en een grondige training in omgaan met verschillende geesttoestanden hierbij een grote rol. Een sjamaan wordt maar leider voor zijn stam of volk als hij de afdaling in de diepte zelf heeft gemaakt en de weg terug heeft gevonden.

De allerbelangrijkste reden waarom psychose speciale aandacht krijgt is dat dit fenomeen voor de gemeenschap een spiegelende functie heeft. De enorme kwetsbaarheid waarin iemand beweegt als hij door het onbewuste overweldigd wordt confronteert met verlies van controle. Het controle kunnen hebben wordt in deze tijd enorm aangedikt door de illusie te wekken dat de mens steeds meer vat op zijn leven krijgt. Daartegenover staat dat wanneer natuurkrachten in beweging komen, van binnen uit of van buiten uit de mens soms gewoon spartelt om te overleven omdat hij niet meer opgewassen is tegen.

Cijfers tonen aan dat in onze samenleving het aantal mensen dat psychotische verschijnselen vertoont angstvallig stijgt. De angst voor deze symptomen stijgt in evenredigheid met. Wat eigenlijk niet zou moeten als er meer kennis zou zijn van hoe en wat. Vooral jonge mensen en kinderen worden getroffen. Vandaar dat preventie een dringende noodzaak wordt.

Het is een vicieuze cirkel waar zonder serieuze reflectie op waarvoor en hoe we leven geen einde aan komt. Maar juist daarom is het zo wezenlijk om het taboe te doorbreken en degelijke informatie te verspreiden en nieuwe perspectieven aan te bieden die het vooroordeel opruimen dat enkel maar zwakkelingen door deze verschijnselen worden gegrepen.

Buiten de zorg om deze extreme vorm van kwetsbaarheid is het achten van kwetsbaarheid in het algemeen wezenlijk om in de eigen kracht te komen te staan. Het bewust werken aan het beveiligen en beschermen van wat gevoelig ligt verhoogt de weerbaarheid en geeft grond om op te staan als heftige dingen dienen te worden verwerkt.

Hoe beter we leren hoe we functioneren hoe meer kwetsbaarheid voelt als een kostbaar goed dat net als elke andere menselijke gave deel uitmaakt van de kracht van mens-zijn.

 

Dit laatste is drijvende kracht achter het opzet en de inhoud van deze conferentie.

 

Huguette

 

 

De wijsheid van lokale volkeren

 

Geen enkel groot probleem van de huidige mensheid kan zonder de medewerking van inheemse volkeren worden opgelost.
Zo ook hebben deze volkeren de samenwerking
van de andere naties nodig.

Veel mensen beweren dat inheemse volkeren mythen uit het verleden zijn, ruïnes die je moet opruimen. Maar de inheemse gemeenschap is geen bouwwerk uit voorbije tijden en nog minder een mythe.
Ze bruist van vitaliteit en ze heeft een heden en een toekomst die haar uitdagen. Ze heeft veel rijkdom en wijsheid te bieden.
Ze hebben ons niet gedood en ze zullen ons ook nu niet meer doden.
Wij richten ons op en zeggen: ‘Nee, we zijn nog hier. We leven.’

Rigoberta Menchú.

 

In bijna elk land op deze planeet, vechten de inboorlingen, de eerste bewoners van de grond, voor hun leven, hun identiteit en hun kinderen.

Volgens verschillende onderzoeken en tellingen bevolken tussen 200 en 250 miljoen inboorlingen de aarde.

Wat zij gemeenschappelijk hebben is een diepgaande bekommernis om hun gezinnen, hun levenswijze en cultuur of met andere woorden hun identiteit te beschermen.

Maar hun strijd om erkenning gaat niet enkel om overleven en van alle hindernissen die ze moeten nemen is de meest fundamentele en moeilijkst aanvaardbare: het feit dat niet iedereen op dezelfde manier wil leven.

In ontwikkelingslanden, is een groot deel van ons zo gewoon geraakt aan snelwegen, aan commerciële centra, aan een professionele carrière, aan op pensioen gaan, dat we veronderstellen dat iedereen overal op deze planeet naar onze manier van leven en materiële welvaart verlangt met alle voor-en nadelen dat ze met zich meebrengt.

Inheemse volkeren drukken een heel andere wens uit: ‘ Probeer ons verlangen te begrijpen om op een heel andere wijze te overleven.’

In mei 1992 op de eerste mondiale conferentie van inheemse volkeren werd deze wens ondubbelzinnig door 400 leiders van deze volkeren, uit vele verschillende landen afkomstig, gezamenlijk geformuleerd.

De wens werd aldus verwoord: ‘ Naar een toekomst groeien door de sporen van de voorouders te volgen, hun natuurlijke rechten op het behoud van een eigen identiteit te verdedigen, over hun eigen bestuur te mogen beslissen, hun eigen wetten te mogen nakomen, hun kinderen te mogen opvoeden en hun culturele identiteit te behouden.’

Hiervoor is het belangrijk dat wij ons bezinnen over onze eigen wijze van leven en dat wij een manier van leven ontwikkelen die ons helpt het respect voor de natuur terug te winnen. Het is een verschrikkelijke ironie van de geschiedenis dat ons voortdurend zoeken naar nieuwe hulpbronnen die we gaan halen in woestijnen en regenwouden ons ertoe brengt die culturen uit te roeien die nog weten hoe we in overeenstemming met de natuur en onze omgeving kunnen leven. Hen uitroeien betekent een verlies voor de planeet.’

Dit schreef Art Davidson in het voorwoord van zijn boek : ‘Endangered people’, dat in 1993 uitkwam. Hoewel we nu ondertussen vele jaren verder zijn blijken deze woorden nog steeds heel actueel.

Op de eerste pagina van het boek staat een fundamentele, sterke uitspraak van Octavio Paz, Mexicaanse schrijver en diplomaat, winnaar van de Nobelprijs voor literatuur.

 

‘Wat de wereld in beweging zet is de interactie tussen de verschillen en wat daarin aantrekt en afstoot. Het leven is pluraliteit, de dood is uniformiteit. Door de verschillen en het uitzonderlijke uit te wissen en beschavingen en culturen uit te roeien zal de vooruitgang het leven verzwakken en de dood versterken, ons verzwakken en verwonden.

Elke visie op de wereld die uitdooft,
elke cultuur die verdwijnt ontneemt een mogelijkheid op leven.’

Octavio Paz

 

Deze reflecties zetten het belang van het nemen van de lessen die inheemse volkeren ons spiegelen in reliëf. Het gevaar dat ze lopen is dat ze genegeerd, geminacht, uitgeroeid of geïdealiseerd worden. Dit staat tegenover leren van hun ervaringen om tot een beter begrip van de natuur en onze natuur te komen.

Onze cultuur neigt ertoe geest en natuur te scheiden en hierdoor verliezen we contact met onze instincten om te overleven in een wereld waarin grote natuurkrachten werkzaam zijn die we ook innerlijk in beweging kunnen voelen komen. Dit is wat je kan ervaren als je door geestelijke inhouden overweldigd geraakt.

Deze scheiding heeft de Westerse wetenschappelijke benaderingen enorm bepaald. We neigen tot éénzijdigheid als we de samenhang tussen natuur en geest verliezen. Zoals een te sterke focus op het geestelijke het lichaam uit het oog kan verliezen.

Over heel de wereld komen zorgverleners, psychologen, psychiaters, pedagogen in beweging en koppelen een gedegen academische kennis met een grondige studie van de kennis die door natuurvolkeren geleefd en in rituelen vorm gegeven wordt.

Door een bevruchtende uitwisseling wordt het zicht op psychologische symptomen enorm verruimd en verdiept.

Dank zij het onderzoek van antropologen en psychiaters opent zich nu een veld van kennis dat in deze tijd een vertaalslag behoeft maar in de toekomst kan leiden tot een veelzijdige benadering van geestelijke gezondheid. Misschien helpt het om de dingen die bij het leven horen bij het leven te laten. Geboorte en dood en de groeifasen, waar ieder mens mee te maken krijgt vragen naar zingeving die geestelijk ondersteuning biedt en mensen helpt zichzelf te begrijpen. Dit zijn thema’s die voor natuurvolkeren centraal staan en ons uitdagen onze eigen natuur te leren aanspreken om er zinvol mee om te gaan.

Tegen deze achtergrond is het raakpunt dat Phil Borges in Crazywise hanteert ongelooflijk actueel.

 

 

 

Muzikale omlijsting

 

Net zoals bij de vorige conferentie worden een aantal muzikale intermezzo’s voorzien die thematisch aansluiten bij de krachtlijnen van de presentaties en lezingen.

Aan het eind van de voormiddag is er een meditatieve afsluiting waarin Sam het lied Spirit Bird van de Australische zanger Xavier Rudd zal vertolken. Sam zal toelichten waarom hij dit lied brengt en welke boodschap het voor hem bevat. Hij doet dit zingend met begeleiding van gitaar.

In de namiddag wordt de lezing van Weaving the Threads of Life voorafgegaan door een korte film waarin prachtig wordt getoond hoe in Afrika ritme de sturende kracht is in de vele dingen van het dagelijkse leven. Hoe ritme mensen onderling met elkaar verbindt en hoe het hen helpt in een saamhorigheid te leven en vooral ook op elkaar af te stemmen.

Aan het eind van de dag ter afsluiting en afstemming wordt door filmbeelden de sfeer opgeroepen van een Bedouïnen ritus waarbij mens en dier samen afstemmen alvorens een tocht te beginnen.

Dit gezamenlijk afstemmen blijkt dan de dragende kracht van handelingen die men dagelijks stelt maar die alvorens te worden uitgevoerd in het geheel van het leven worden opgenomen.

 

Tekst Spirit Bird van Rudd Xavier

 

Give it time and we wonder why, do what we can laugh and we cry

And we sleep in your dust because we’ve seen this all before

Culture fades with tears and grace, leaving us stunned hollow with shame

We have seen this all, seen this all before

Many tribes of modern kind doing brand new work same spirit by sids

Joining hearts and hands and ancestral twine, ancestral twine.

Many tribes of a modern kind doing brand new work samen spirit by side

Joining hearts and hands and ancestral twine, ancestral twine

 

Slowly, it fades

Slowly we fade

Slowly we fade

Slowly we fade

 

Spirit bird he creaks and groans, she knows she has seen this all before

She has seen this all before, she has

Spirit bird she creaks and groans, She has seen this all before

She has seen this all before, she has.

 

Slowly we fade

Slowly it fades

Slowly we fade

Slowly it fades

Slowly we fade

 

Soldier on, soldier on my good countrymen

Keep fighting for your our culture now, keep fighting for your land

I know it’s been thousands of years and I feel your hurt and

And I know it’s wrong and you feel you have been chained and broken and burned

And those beautiful old people, those wise old souls

Have been ground down for far too long

By that spineless man, that greedy man, that heartless man

Deceiving man, that government hand taking blood and land

Taking blood and land and still they can

But your dreaming and your warrior spirit lives on and it is so so so

strong

In the earth, in the trees, in the rocks,

In the water, in your blood and in the air we breathe

Soldier on, soldier on my good countrymen

Keep fighting for your children, now, keep fighting for your land

Slowly we fade

Slowly it fades

Slowly it fades

Slowly we fade

Give it time and we wonder why, do what we can, laugh and cry

And we sleep in your dust because we’ve seen this all before

 

Rudd Xavier is een Australische zanger en componist. Hij komt op voor het milieu en mensenrechten. Hij bespeelt veel instrumenten waaronder de didgeridoo.